Czy na pewno wiesz, co to jest wyprzedzanie?

Na pierwszy rzut oka wszystko wydaje się proste – wyprzedzanie to po prostu przejechanie obok innego pojazdu ale czy rzeczywiście? W rzeczywistości przepisy Prawa o ruchu drogowym (PRD) definiują wyprzedzanie w sposób ścisły i jednoznaczny, a jego nieprawidłowe wykonanie może nie tylko skutkować mandatem, ale przede wszystkim stanowić zagrożenie dla życia i zdrowia uczestników ruchu drogowego.

Co to jest wyprzedzanie? – definicja prawna

Zgodnie z art. 2 pkt 27 ustawy PRD, „wyprzedzanie”[1] to „przejeżdżanie obok innego uczestnika ruchu poruszającego się w tym samym kierunku”. Kluczowe są tu dwa elementy:

• pojazd wyprzedzany musi się poruszać (a nie np. stać na poboczu),
• oba pojazdy muszą poruszać się w tym samym kierunku.

Nie jest więc wyprzedzaniem np. ominięcie zaparkowanego samochodu, ani też wymijanie – czyli przejazd obok pojazdu nadjeżdżającego z przeciwka.

Kiedy wyprzedzanie jest zakazane?

Przepisy wyraźnie wskazują miejsca, w których wyprzedzanie jest nie tylko niewskazane, ale wręcz zabronione. Oto najważniejsze z nich:

Zakaz wyprzedzania na skrzyżowaniach

Wyprzedzanie na skrzyżowaniach co do zasady jest zabronione, z wyjątkiem kilku przypadków, takich jak:

• skrzyżowania o ruchu kierowanym (np. sygnalizacja świetlna),
• skrzyżowania, na których ruch odbywa się wokół wyspy (ronda).

Zatem na skrzyżowaniu o ruchu niekierowanym, czyli tam, gdzie nie ma sygnalizacji świetlnej, wyprzedzanie jest zabronione bez wyjątku. Powód? W takich miejscach kierujący muszą w szczególności obserwować sytuację drogową i ustępować pierwszeństwa – dodatkowe manewry, takie jak wyprzedzanie, tylko zwiększają ryzyko kolizji.

A przy okazji umiejętność rozpoznania skrzyżowania to bardzo istotna cecha bowiem to skrzyżowanie odwołuje nam ograniczenia lub podwyższenia dopuszczalnej prędkości.

Zdjęcie 1 – Al. Witosa – w kierunku Świdnik, Zamość[2]

I co to oznacza w tym przypadku? Otóż oznacza to, że jesteśmy na skrzyżowaniu, które odwołuje nam wcześniejsze podwyższenie dopuszczalnej prędkości do 70 km/h i za tym skrzyżowaniem możemy już się poruszać tylko prędkością nie przekraczającą 50 km/h.

Wielokrotnie odbierałem telefony od znajomych, którzy na skutek przekroczenia dopuszczalnej prędkości w pożarze zabudowanym o 50 km/h stracili prawo jazdy na okres 3 miesięcy właśnie dlatego, że zapomnieli definicji skrzyżowania. Szczególnie kierowcom problemy stwarza sytuacja pokazana na zdjęciu 2.  Tak to także skrzyżowanie na którym nie można wyprzedzać.

Zdjęcie 2 – Al. Solidarności – kierunek Warszawa.[3]

Zakaz wyprzedzania na przejściu dla pieszych

Zgodnie z art. 26 ust. 3 pkt 1 ustawy PRD, zabronione jest wyprzedzanie pojazdu na przejściu dla pieszych oraz bezpośrednio przed nim. Wyjątek stanowi przejście na jezdni z ruchem kierowanym, np. sygnalizacją świetlną.

To jeden z najniebezpieczniejszych manewrów – pieszy, mający pierwszeństwo na pasach, może nie zauważyć nadjeżdżającego z drugiego pasa pojazdu. Tego typu wypadki często kończą się tragicznie ale o tym napiszemy szerzej w oddzielnym artykule.

Dodatkowe przypadki zakazu wyprzedzania

Oprócz skrzyżowań i przejść dla pieszych, zakaz wyprzedzania obowiązuje także:

• na zakrętach o ograniczonej widoczności,
• na wierzchołkach wzniesień,
• przy dojeżdżaniu do przejazdów kolejowych,
• gdy linie na jezdni (ciągła lub podwójna ciągła) tego zabraniają.

A gdzie i jak wolno wyprzedzać?

Poza terenem zabudowanym wyprzedzanie jest dozwolone, ale pod warunkiem, że:

• masz dobrą widoczność (nie wykonujesz manewru np. na wzniesieniu lub zakręcie),
• nie naruszasz linii ciągłej, która oddziela pasy ruchu,
• nie zbliżasz się do przejścia dla pieszych lub przejazdu kolejowego, gdzie obowiązuje zakaz wyprzedzania.

Warto pamiętać, że na drogach dwukierunkowych o jednym pasie w każdą stronę, wyprzedzanie musi odbywać się bez zjeżdżania na pobocze, a w razie potrzeby należy upewnić się, że nie zmusisz innego pojazdu do hamowania lub zjeżdżania.

Na drogach jednokierunkowych

Na jezdni jednokierunkowej, gdzie są co najmniej dwa pasy ruchu, kierujący może wyprzedzać zarówno z lewej, jak i – w określonych sytuacjach – z prawej strony.

Wyprzedzanie z prawej strony jest dozwolone m.in. wtedy, gdy:

• pojazd wyprzedzany sygnalizuje skręt w lewo,
• wyznaczone pasy są pasy ruchu i ruch odbywa się więcej niż jednym pasem w tym samym kierunku.

Mandaty i konsekwencje

Za złamanie zakazu wyprzedzania w Polsce groz mandat w wysokości 1000 zł i 15 punktów karnych a w przypadku spowodowania zagrożenia – utratą prawa jazdy i skierowaniem sprawy do sądu.

W przypadku recydywy, czyli powtórnego popełnienia tego wykroczenia w ciągu dwóch lat, mandat może wzrosnąć do 2000 zł.

Złamanie zakazu wyprzedzania jest poważnym wykroczeniem, które może prowadzić do niebezpiecznych sytuacji na drodze. Dlatego ważne jest, aby przestrzegać przepisów i nie wyprzedzać w miejscach, gdzie jest to zabronione

Podsumowanie

Wyprzedzanie to jeden z najbardziej ryzykownych manewrów na drodze – wymaga nie tylko doskonałej techniki jazdy, ale także znajomości przepisów. Nie każdy manewr ominięcia jest wyprzedzaniem, a nie każde wyprzedzanie jest legalne. Zanim więc naciśniesz pedał gazu i zmienisz pas, upewnij się, czy robisz to zgodnie z przepisami. Pamiętaj – lepiej dojechać chwilę później, niż… nie dojechać wcale.

Chcesz dowiedzieć się więcej o bezpiecznym zachowaniu na drodze lub sobie przypomnieć przepisy? Skontaktuj się z nami – pomożemy Ci zostać świadomym i odpowiedzialnym kierowcą.

Dr Maciej Kulka. Biegły sądowy, instruktor nauki jazdy i techniki jazdy

[1] https://www.gov.pl/web/cepik/ustawa-prawo-o-ruchu-drogowym2

[2] Źródło: www.google.pl/maps/

[3] Tamże